MÜSİAD KIRSAL KALKINMA VE TARIMIN GELECEĞİ

50 SAYFA TOHUMCULUĞUN GELECEĞİ G ünümüzde bu teknik patates tohumculuğu ve meyve fidancılığında yaygın olarak kullanılmaktadır. Hastalıksız tohumluk patates eldesi ve uzun süre depolanması bu yöntem ile mümkün olmuştur. Ülkemizde Antalya Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü vb. ve birkaç özel şirket doku kültürü laboratuvarı kurarak in vitro hastalıksız patates tohumluğu ve narenciye anaçları üretme çalışmalarına başlamıştır. Yetiştirme ve Islah Sürecinin Kısaltılması Yabani bitkilerde tohum dormansisi sık rastlanan bir özelliktir. Böyle tohumları dormansi sürelerini tamamlamadan çimlendirmek olanaksızdır. Söz konusu tohumların embriyoları tohumlardan izole edilerek in vitro koşullarda dormansi süresini beklemeden çimlendirilebilmektedir. Bu yöntem orkide tohumlarının çimlendirilmesinde kullanılmıştır. Melezleme ıslahında melez popülasyondan arzu edilen kombinasyonların elde edilmesi ve arzu edilen karakterlerin fikse edilmesi için 5-6 generasyon kendileme gerekmektedir. Yine melez çeşit ıslahında ebeveyn olarak kullanılacak saf hatlar, heterozigot bireylerin 5-6 generasyon kendilenmesi ile elde edilmektedir. 5-6 generasyon kendileme doğal koşullarda ancak 5-6 yılda olmaktadır. Birçok bitkide döllenmeden 8-10 gün sonra oluşan embriyo çimlenebilecek hâle gelmekte, ancak tohumun olgunlaşması için çok uzun bir zamana gereksinim duyulmaktadır. Ayçiçeğinde saf hatların elde edilmesinde kendilenen bitkiden 10-14 gün sonra izole edilen olgunlaşmamış embriyolar, in vitro koşullarda bir hafta içinde çimlendirilerek S1 generasyonu (birinci kendileme generasyonu) bitkiler elde edilebilmektedir. Doğal koşullarda bu bitkiler ancak döllenmeden 2-2,5 ay sonra elde edilebilmektedir. Elde edilen S1 generasyonu bitkiler mevsime bağlı olarak açık arazide veya serada kendilenerek S2 generasyonu bitkiler kısa sürede ve aynı yıl içinde elde edilebilmektedir. Ekolojik koşullara bağlı olarak bir yılda 3-5 generasyon elde edilebilmektedir. Bu da 3-5 yılda elde edilebilecek generasyonların 1 yılda elde edilmesi anlamına gelmektedir. Ülkemizde ayçiçeği bitkisinde olgunlaşmamış embriyo kültürü ile generasyon süresini 1 yılda 4 generasyona çıkaran bilim adamlarının çalışmalarından sonra T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na bağlı Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nde generasyon süresini kısaltmak amacıyla olgunlaşmamış embriyo kültürü kullanılmaya başlanmıştır (Dagustu ve ark. 2010, 2012). Türler Arası Melezlerin Elde Edilmesi Türler arası melezlemelerde melezlenen ebeveynlerin akrabalık derecesine bağlı olarak döllenme sonucu ya embriyonun erken dönemde ölmesi nedeniyle tohum elde edilemez veya elde edilen melez bitkiler steril olur. Bu tip melezlemelerde döllenmeden 10-15 gün sonra ana bitkiden KIRSAL KALKINMA VE TARIMIN GELECEĞI RAPORU - 2021