MÜSİAD KIRSAL KALKINMA VE TARIMIN GELECEĞİ

SAYFA 59 Sıkı bir şekilde istenilen özellikle bağlantılı olan DNA markörleri tanımlanmasına “Fonksiyonel DNA Markörleri” denir. olabileceği gibi farklı kromozomlar üzerinde de bulunabilir. Söz konusu kantitatif özellikleri kontrol eden genlerin bulunduğu kromozom bölgeleri kantitatif özellik lokusları (QTL) olarak isimlendirilir. QTL haritalaması, ilgi duyulan karakteri kontrol eden genlerin yerini belirlemek için moleküler markörlerin kullanıldığı bir yöntemdir (Nadeem vd., 2018). Son yıllarda birçok kültür bitkisinde tanımlanmış olan kantitatif bölgeler ile ilişkili fonksiyonel DNA markörleri geliştirilmiş ve bitki ıslahçısının hizmetine sunulmuştur. Özellikle fonksiyonel DNA markörleri kullanılarak kısa sürede çeşitlerin eksik yönleri (abiyotik ve biyotik stress fakötörlerine hassas vb.) Marköre Dayalı Seleksiyon ıslahı ile giderilebilmektedir. İlişkili Haritalama İlişkili harita kısaca moleküler markörlerin bir fenotipik özellikle önemli ilişkisini ifade eder. İlişkili haritalama, DNA marköründe bulunan polimorfizm ile üzerinde durulan özellik arasındaki kovaryanstır (Zhang ve ark.,2016a). Son 20 yılda çok sayıdaki bitki türünde kullanılan ve çift ebeveynli haritalama olarak bilinen bağlantı haritalaması klasik bir haritalama tekniğidir (Holland, 2007). İlişkili haritalama, bağlantı haritalamasına göre çok daha fazla zaman tasarrufu sağlar. İlişkili haritalama çok sayıdaki allelin tanınmasına olanak sağlar. Çünkü, daha büyük genetik varyasyona sahiptir (Zhang ve ark., 2016b). Genellikle ilişkili haritalama iki grupta incelenir; a) Aday gene dayalı ilişkili haritalama ve b) Genom boyu ilişkili haritalama. Bilim insanları bir gende mevcut olan DNA polimorfizmi ile ilgi duyulan karakter arasında mevcut olan korelasyonu incelemek istediklerinde gene dayalı ilişkili haritalama çok yararlı bir teknik olmaktadır. Aday gene ait SNP’lerin (tek nükleotid polimorfizmi) araştırılmasında 5/3 yönündeki translasyona uğramamış bölgedeki exon, promoter ve intronlar etkilidir. Önemli ilişkilerin belirlenmesinde birim uzunluktaki SNP miktarı önemlidir. Aday gen tekniği son yıllarda QTL’lerin karakterizasyonu ve klonlanmasında başarı ile kullanılmıştır (Pflieger ve ark.,2001). Sekanslama ve genotipleme alanında son yıllarda sağlanan gelişmeler muhtelif kültür bitkilerinde genom boyu ilişkili haritalamayı (GWAS) mümkün kılmıştır. Bu teknik genellikle doğal varyasyonların ve ilgi duyulan karakterlerin genetiğinin incelenmesinde kullanılmaktadır (Nadeem ve ark., 2018). KIRSAL KALKINMA VE TARIMIN GELECEĞI RAPORU - 2021